05 giải pháp xử lý môi trường chăn nuôi sử dụng công nghệ cao

Xử lý môi trường chăn nuôi đòi hỏi áp dụng các giải pháp công nghệ hiện đại để bảo vệ môi trường và sức khỏe cộng đồng. Việc xử lý chất thải từ chăn nuôi bằng các công nghệ tiên tiến có thể giúp giảm tác động xấu đến môi trường và thúc đẩy ngành chăn nuôi trở nên bền vững hơn.

Nội dung chính

TÁC ĐỘNG MÔI TRƯỜNG TỪ HOẠT ĐỘNG CHĂN NUÔI

Các chất khí có mùi và gây ô nhiễm

Các chất có mùi phát sinh từ phân và nước thải, gây ô nhiễm không khí. Không khí trong chuồng nuôi chứa khoảng 100 hợp chất khí, các khí H₂ và CO₂ từ những nơi chứa phân lỏng dưới đất có thể gây ngộ độc cấp tính hoặc mãn tính cho vật nuôi, có thể gây nôn mửa, ngạt thở, ngất xỉu hoặc chết người.

Lượng NH₃ và H₂S vượt quá giới hạn cho phép sẽ gây mùi hôi và kích thích vật nuôi, đặc biệt lên đường hô hấp. Các chất gây mùi còn được đánh giá bởi hàm lượng chất rắn bay hơi và mỡ dư thừa trong chất thải. Các chất dư thừa ở dạng chưa phân huỷ tạo điều kiện cho vi sinh vật gây thối rữa phát triển.

Chăn nuôi phát thải nhiều loại khí thải (CO₂, NH₃, CH₄, H₂S…) thuộc các loại khí gây hiệu ứng nhà kính chính) do hoạt động hô hấp, tiêu hóa của vật nuôi, do ủ phân, chế biến thức ăn… ước khoảng vài trăm triệu tấn/năm.

Nước thải

Trong nước thải chăn nuôi, nước chiếm 75 – 95%, phần còn lại là các chất hữu cơ, vô cơ và mầm bệnh. Các chất hữu cơ dễ bị phân huỷ sinh học: Chất hữu cơ tiêu thụ oxy rất mạnh, gây hiện tượng giảm oxy trong nguồn tiếp nhận, dẫn đến suy thoái và giảm chất lượng nguồn nước; các chất rắn tổng số: chất rắn lơ lửng trong nước thải chăn nuôi chủ yếu là cặn phân vật nuôi trong quá trình vệ sinh chuồng trại, trong phân có nitrogen, PO^3-₄ và nhiều vi sinh vật; Các chất vô cơ; Vi sinh vật…

Chất thải rắn

Dựa trên số liệu thống kê chăn nuôi ngày 01/01/2023 của Tổng cục Thống kê, lượng phân thải ra môi trường của tổng đàn gia súc, gia cầm là rất lớn, góp phần gây ô nhiễm nghiêm trọng.

Bảng 1. Bảng thống kê lượng phân, nước tiểu của vật nuôi thải ra tương ứng với tổng đàn năm 2022

Loại gia súc, gia cầm	ĐVT	Phân trung bình(kg/con/ngày)	Nước tiểu trung bình (kg/con/ngày	Số lượng gia súc, gia cầm
Loại gia súc, gia cầm	ĐVT	Phân trung bình(kg/con/ngày)	Nước tiểu trung bình (kg/con/ngày	2021	2022	Tốc độ tăng (%)Growth rate (%)
Lợn	1.000 con	2,5	3	28.160,0	29.061,9	-0,7
Trâu	1.000 con	15	10	2.263,6	2.231,6	-2,7
Bò	1.000 con	10	8	6.393,5	6.339,4	0,1
Bò sữa	1.000 con	10	8	375	325,2	2,5
Gia cầm	Triệu con	0,2	–	524,1	544,5	5,6
Dê, cừu	1.000 con	1,5	0,8	2.780,9	2.916,6	0,7

Nguồn: Cục Chăn nuôi

CÔNG NGHỆ XỬ LÝ MÔI TRƯỜNG CHĂN NUÔI

Xử lý chất thải rắn bằng phương pháp ủ phân

Đây là hình thức xử lý đơn giản nhất với quy mô nhỏ nhất trong các cách xử lý chất thải rắn bằng phương pháp sinh học. Chất thải rắn được ủ thành đống hoặc luống, nổi trên mặt đất hoặc chìm dưới hố, hoặc nửa nổi nửa chìm. Đống ủ có thể được trát kín bằng bùn. Trong trường hợp này, suốt quá trình ủ, oxy sẽ được tiêu thụ dần đến hết và điều kiện chuyển từ hiếu khí sang kị khí, nhiệt độ có thể tăng lên đến 60-70^oC. Nếu đống ủ không được trát kín, nó cũng có thể được đảo xới định kỳ để được cung cấp oxy vào bên trong.

Xử lý chất thải lỏng

Chất thải lỏng gồm nước tiểu, nước rửa chuồng, tắm rửa gia súc, vệ sinh lò mổ, các dụng cụ… Các phương pháp xử lý chất thải lỏng cơ bản trong chăn nuôi gồm:

– Hồ sinh học (hồ tạo oxy hóa);

– Sử dụng cánh đồng lọc, cánh đồng tưới;

– Sử dụng các sinh vật thủy sinh;

– Hầm khí sinh học Biogas.

Công nghệ sinh thái trong xử lý môi trường chăn nuôi

Áp dụng công nghệ vi sinh và đệm lót sinh thái.

Công nghệ mới trong xử lý môi trường

Hệ thống tách chất thải rắn và nước thải

Hiện nay, trên thị trường Việt Nam đã xuất hiện một số loại máy ép phân gia súc có công suất, tính năng kỹ thuật và nguồn gốc khác nhau. Chức năng chủ yếu của các máy này là tách chất thải rắn từ hỗn hợp chất thải chăn nuôi, đặc biệt là chất thải chăn nuôi lợn. Nhờ quá trình tách này, việc xử lý riêng biệt chất thải rắn và chất thải lỏng sẽ hiệu quả và nhanh chóng hơn.

Công nghệ dựa vào côn trùng (giun đất và ấu trùng ruồi đen)

Giun đất được sử dụng trong công nghệ xử lý môi trường chăn nuôi là giun đỏ (Lumbricus rubellus), giun quế (Perionyx excavatus), giun hổ (Eisenia fetida), giun hổ đỏ (E.andrei). Hai loại giun được sử dụng phổ biến ở nước ta là giun đỏ và giun quế.

Công nghệ vi sinh vật (ứng dụng Sản phẩm của Công ty thuốc Thú y Á Châu)

Như vậy, nếu áp dụng đồng bộ cả hai công nghệ (công nghệ vi sinh vật; công nghệ dựa vào côn trùng) thì việc xử lý ô nhiễm trong chăn nuôi sẽ rất an toàn và hiệu quả.